I. Zasady ogólne i zakres podmiotowy ustawy
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna należy do tych gałęzi prawa administracyjnego, w ramach, której przyznawane są prawa, jak również nakładane obowiązki.Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi. Wskazane działania administracji publicznej wymagają podejmowania rozstrzygnięć w różnych prawnych formach działania, jednakże kluczową rolę w tym zakresie odgrywają akty administracyjne, a świadczenia najczęściej przyznawane są w drodze decyzji administracyjnej. Wydanie decyzji administracyjnej wymaga podstaw ustawowych. Podstawowe zasady udzielania świadczeń z pomocy społecznej reguluje ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku (Dz.U. z 2009r. Nr 175, poz. 1362 z późn.zm.)Działania podejmowane przez Ośrodek Pomocy Społecznej w miarę możliwości powinny doprowadzić do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin. Obowiązek wykonywania zadań pomocy społecznej spoczywa na organach jednostek samorządu terytorialnego oraz na administracji rządowej w zakresie ustalonym ustawami.Do zadań Ośrodka Pomocy Społecznej należy realizacja zadań własnych o charakterze obowiązkowym oraz zadań zleconych.
II. Zadania pomocy społecznej
Do zadań własnych o charakterze obowiązkowym z zakresu pomocy społecznej realizowanych przez gminy należą:
1)
opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów
społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej,
których celem jest integracja osób i grup szczególnego ryzyka;
2) sporządzenie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej;
3) udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym;
4) przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych;
5) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych;
6) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego;
7)
przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na
świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom niemającym
dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o
powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia;
8) przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego;
9)
opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która
rezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania
bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym
członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub
rodzeństwem;
10) praca socjalna;
11) organizowanie i
świadczenie usług opiekuńczych nad osobami chorymi w miejscu ich
zamieszkania, w tym specjalistycznych, z wyłączeniem specjalistycznych
usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
12) tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną;
13) dożywianie dzieci;
14) sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym;
15) kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu;
16) pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
17)
sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu
wojewodzie, również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu
elektronicznego;
18) utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników;
19) przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych;
20)
opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o
świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Do zadań własnych gminy należą:
1) przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych;
2) przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze;
3)
prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej oraz w
ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób
wymagających opieki;
4) podejmowanie innych zadań z zakresu
pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym
tworzenie i realizacja programów osłonowych;
5) współpraca z
powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz
informacji o wolnych miejscach pracy, upowszechniania informacji o
usługach poradnictwa zawodowego i o szkoleniach.
Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę należą:
1) organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
2) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną;
3) prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
4) realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia;
5) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielenie schronienia, posiłku oraz niezbędnego ubrania cudzoziemcom, o których mowa w art. 5a ustawy o pomocy społecznej.
6) wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki.
Środki na realizację i obsługę zadań zleconych zapewnia budżet państwa.
III. Dla kogo pomoc?
Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom, których dochód netto na osobę nie przekracza:
1. Na osobę samotnie gospodarującą – 701 zł
2. Na każdą osobę w rodzinie – 528 zł
3. Wartość dochodu odpowiadająca dochodowi z 1ha przeliczeniowego wynosi 308 zł.
Pomocy społecznej na zasadach określonych w ustawie udziela się osobom i rodzinom, w szczególności z powodu:
a) ubóstwa;
b) sieroctwa;
c) bezdomności;
d) bezrobocia;
e) niepełnosprawności;
f) długotrwałej lub ciężkiej choroby;
g) przemocy w rodzinie;
h) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
i)
bezradności w sprawach opiekuńczo -wychowawczych i prowadzenia
gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub
wielodzietnych;
j) braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo- wychowawcze;
k) trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy;
l) trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
ł) alkoholizmu lub narkomanii;
m) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
n) klęski żywiołowej lub ekologicznej.