Świadczenia pomocy społecznej

I. Zasady ogólne i zakres podmiotowy ustawy

Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna należy do tych gałęzi prawa administracyjnego, w ramach, której przyznawane są prawa, jak również nakładane obowiązki.Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi. Wskazane działania administracji publicznej wymagają podejmowania rozstrzygnięć w różnych prawnych formach działania, jednakże kluczową rolę w tym zakresie odgrywają akty administracyjne, a świadczenia najczęściej przyznawane są w drodze decyzji administracyjnej. Wydanie decyzji administracyjnej wymaga podstaw ustawowych. Podstawowe zasady udzielania świadczeń z pomocy społecznej reguluje ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku (Dz.U. z 2009r. Nr 175, poz. 1362 z późn.zm.)Działania podejmowane przez Ośrodek Pomocy Społecznej w miarę możliwości powinny doprowadzić do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin. Obowiązek wykonywania zadań pomocy społecznej spoczywa na organach jednostek samorządu terytorialnego oraz na administracji rządowej w zakresie ustalonym ustawami.Do zadań Ośrodka Pomocy Społecznej należy realizacja zadań własnych o charakterze obowiązkowym oraz zadań zleconych.

II. Zadania pomocy społecznej

Do zadań własnych o charakterze obowiązkowym z zakresu pomocy społecznej realizowanych przez gminy należą:

1) opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, których celem jest integracja osób i grup szczególnego ryzyka;

2) sporządzenie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej;

3) udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym;

4) przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych;

5) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych;

6) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego;

7) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom niemającym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia;

8) przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego;

9) opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która rezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem;

10) praca socjalna;

11) organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych nad osobami chorymi w miejscu ich zamieszkania, w tym specjalistycznych, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

12) tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną;

13) dożywianie dzieci;

14) sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym;

15) kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu;

16) pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;

17) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu elektronicznego;

18) utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników;

19) przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych;

20) opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.


Do zadań własnych gminy należą:

1) przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych;

2) przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze;

3) prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej oraz w ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki;

4) podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych;

5) współpraca z powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy, upowszechniania informacji o usługach poradnictwa zawodowego i o szkoleniach.

Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę należą:

1) organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

2) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną;

3) prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

4) realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia;

5) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielenie schronienia, posiłku oraz niezbędnego ubrania cudzoziemcom, o których mowa w art. 5a ustawy o pomocy społecznej.

6) wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki.

Środki na realizację i obsługę zadań zleconych zapewnia budżet państwa.

III. Dla kogo pomoc?

Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom, których dochód netto na osobę nie przekracza:

1. Na osobę samotnie gospodarującą – 701 zł

2. Na każdą osobę w rodzinie – 528 zł

3. Wartość dochodu odpowiadająca dochodowi z 1ha przeliczeniowego wynosi 308 zł.

Pomocy społecznej na zasadach określonych w ustawie udziela się osobom i rodzinom, w szczególności z powodu:

a) ubóstwa;

b) sieroctwa;

c) bezdomności;

d) bezrobocia;

e) niepełnosprawności;

f) długotrwałej lub ciężkiej choroby;

g) przemocy w rodzinie;

h) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;

i)  bezradności w sprawach opiekuńczo -wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;

j) braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo- wychowawcze;

k) trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy;

l) trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;

ł) alkoholizmu lub narkomanii;

m) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;

n) klęski żywiołowej lub ekologicznej.